Kripto Para Nedir?

Kriptoya girmeyi mi düşünüyorsunuz? Kripto para dünyasındaki ilk adımlarınızı doğru bir şekilde atmanız için, konuya kripto konseptinin ne olduğuna dair genel bir girişle başlayalım. Başlangıç rehberimizin ilk adımında kripto paranın ne olduğunu, arkasındaki felsefeyi ve genel özelliklerini öğreneceksiniz.

Neden kriptoya ihtiyacımız var?

Dünyamızın dijitalleştiğini hepimiz biliyoruz. 2020 yılı itibarıyla dünyanın toplam nüfusunun yaklaşık %60’ı internet kullanıyor ve bu sayı her geçen gün büyüyor. 21. yüzyılın başında internetin demokratikleştirilmesi hareketinin hayata geçmesiyle bloglar, sohbet ve oyun gibi yeni alışkanlıklar ve yöntemler ortaya çıktı. Hepsi de birbirinden güzel! İnternetin esas amacı, herhangi bir aracıya veya merkezî otoritelere ihtiyaç duyulmadan, eşler arası (P2P) bilgi paylaşımını mümkün kılmaktı. Başka bir deyişle, bilginin merkeziyetsiz olmasını sağlamaktı.

Bununla birlikte internet, tasarımına uygun olarak değerlerin merkeziyetsiz bir şekilde paylaşılmasına izin vermiyor. Örneğin, WeTransfer gibi bir platform veya e-posta üzerinden bir dosyayı veya bir şarkıyı arkadaşınızla paylaşmak istiyorsanız dosyanın bir kopyasını gönderiyor ve orijinalini cihazınızda saklıyorsunuz. Ama arkadaşınıza hem bir dolar gönderir hem de aynı doları saklarsanız dolar değer kaybeder.

Dolayısıyla, bugüne kadar para aktarımı yapmanın tek yolu aracılar vasıtasıylaydı ve bu aracılar dijital veya fiziki olabiliyorlardı (tabii ki bankalardan bahsediyoruz!). Hâliyle, milyon dolar değerindeki soru şuydu: Merkeziyetsizliği, değer paylaşımını da kapsayacak şekilde nasıl genişletebiliriz? Başka bir deyişle, eşler arası (P2P) işlemleri mümkün kılacak dijital bir para birimini nasıl oluşturabiliriz?

Sorunun cevabı, dünyanın ilk kripto parası olan Bitcoin‘in 2008 yılında icat edilmesiyle verildi. Cevaplayan kişi, “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” (Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi) başlıklı white paper’ıyla Bitcoin’in mucidi Satoshi Nakamoto oldu. Son derece açıklayıcı bir başlığa sahip olan bu makale, Bitcoin’in ne olduğunu ve nasıl çalıştığını anlatıyor. Bu makalesiyle birlikte Nakamoto, eşler arası (P2P) değer paylaşımı için yeni bir yöntemi tanıtmakla kalmadı, kripto para ekosistemi ve piyasasına da yol açtı.

Kripto ve Blok Zinciri Arasındaki Fark Nedir?

Kriptodan bahsederken blok zincirinden bahsetmemek olmaz. İsteseniz de mümkün değil. Kısaca ifade etmek gerekirse, kripto para esas itibarıyla dijital paraysa blok zinciri de parasal işlemlerin gerçekleştiği ağdır.

Tahmin edersiniz ki birçok kripto paranın kendi kurallarıyla kurduğu kendi blok zinciri mevcut. Carbonara makarnayı düşünün. Referans olarak kendi orijinal tarifi ve şart olan malzemeleri olmasına rağmen herkes kendi istediği şekilde pişiriyor. Haliyle, Carbonara makarnanın sayısız türü var ama hepsi aynı fikir çerçevesinde yapılıyor. Dolayısıyla, bu dünyada da bir yanda “İnternet” gibi genel bir teknik konsept olan “blok zinciri teknolojisi”, diğer yanda da “Bitcoin blok zinciri ağı” veya “Ethereum Blok Zinciri” gibi farklı kripto paraları destekleyen çeşitli “blok zincirleri” bulunuyor.

Altyapıyı sağlayan teknoloji blok zinciriyken, kripto para da bu teknolojinin en yaygın kullanım şekli. Ama kriptolarla ilgilenmek demek sadece para kazanmak anlamına gelmiyor. Dinamik bir teknolojik devrimin bir parçası olmayı da içeriyor.

Kripto ve İtibari Para Arasındaki Farklar

Kripto paraların potansiyelini daha iyi anlamak adına dolar, euro veya pound gibi itibari paralarla olan benzerliklerini ve farklılıklarını ele alalım.

Öncelikle, her ikisi de para birimidir. Yani bazı özellikleri çok benziyor. Her ikisi de değer saklamak, değer aktarmak ve ürün ve hizmet satın almak için kullanılabilen takas aracılarıdır. Her ikisi de yasaldır. Her ikisi de ticaret veya yatırım için kullanılabilir. Her ikisi de takas aracısı olarak işlev sahibi olmak adına tüketiciler tarafından yaygın olarak güvenilmeye ihtiyaç duyar. Her ikisi de değer olarak arz, talep, iş ve nadirlik gibi ekonomik faktörlerden etkilenir… Bununla birlikte, bu iki yapı arasında çok önemli 5 fark bulunur. Kriptonun devrimci niteliği işte bu noktada ortaya çıkıyor.

Aracılara olan ihtiyacı ortadan kaldırarak geleneksel finans sisteminde deprem yaratan kriptolar merkeziyetsizliği ve bireysel güçlenmeyi savunuyor.

Kripto, özgür bir birey olarak daha fazla güç sahibi olacağınız yepyeni bir sistemin yakıtıdır. Dijital varlıklarınızın kontrolü sadece ve tamamen sizde olduğu ve güvenliği sadece ve tamamen sizin sorumluluğunuzda olduğu için tam anlamıyla “kendi bankanız” olabilirsiniz. Merkezi otoriteler bulunmadığı için herhangi bir üçüncü tarafa güvenmek zorunda kalmazsınız.

İstediğiniz gibi davranabilmek için daha özgür ve daha bağımsız olursunuz. Tüm eylemlerinizde daha fazla eşitlik, daha fazla şeffaflık ve daha fazla gizlilik sahibi olursunuz. Kripto paralar daha yolun başında ve aşması gereken engeller olsa da kriptonun özü budur: İnsanları yeniden merkeze koymak ve hayatları üzerinde kontrol sahibi olmalarını sağlamak.

Bilgi güçtür.

Kendinize güvenin ve öğrenmeye devam edin! Kripto ve blok zinciriyle ilgili bilgi edinmekten hoşlanıyorsanız School of Block bölümümüze göz atın. Bitcoin’in neden bu kadar popüler olduğunu ve kullanıcılarına ne sunduğunu açıklıyoruz.