Liquid Staking Nedir?

Kripto staking’in ne olduğunu zaten biliyor olabilirsiniz. Kısacası, hisse ispatı blok zincirlerinin güvenliğini bu mekanizma sağlar. Bu token’ların bundan sonra sistemde kilitli kaldığını düşünüyor olabilirsiniz. Ancak coin stake ederek ödüller topladığınız esnada, aynı değer kaynağını blok zinciri ekosisteminde yer almak için kullanmanın bir yolunun olduğunu biliyor muydunuz?

Neden bahsettiğimiz hakkında bir fikriniz yoksa en baştan başlayalım; zira kripto staking’i tüm biçimleriyle bilmek, blok zinciri ekosisteminden en iyi şekilde yararlanmanızı sağlayabilir.

İlk olarak blok zincirlerinin güvenliğinin, iş ispatı veya hisse ispatı olmak üzere başlıca iki tür mutabakat mekanizması kullanılarak sağlandığını bilmeniz gerekir. Ancak bu makale kapsamında bilmeniz gereken mutabakat mekanizması bunlardan ikincisi, yani hisse ispatıdır.

Hisse İspatı: Her Tür Staking’in Kökeni

İşlemleri doğrulamak ve blok oluşturmak için hisse ispatı blok zincirlerinde katılımcıların teminat olarak belirli miktarda bir fonu kilitlemeleri gerekir. Bu işlem, kripto stake etmek olarak bilinir. Ancak yerel staking’de fonlarınızı artık blok zinciri uygulamaları veya hizmetleri için kullanamazsınız. Esasen coin’ler bir blok zinciri doğrulayıcısının ağın çıkarları doğrultusunda hareket etmesini garantilemek için kilitlenir. Kötü davranışlar sergilemesi durumunda doğrulayıcı “stake”ini kaybeder, dolayısıyla bu coin’lerin ağda bulunması son derece önemlidir. Ancak dahası da var.

Bu yöntem kullanıcıların ciddi miktarda bir likiditeyi kilitlemelerini gerektirdiğinden, kripto dünyasında inovasyon arayışında olanlar bu dezavantajın üstesinden gelmenin bir yolunu bulmuştur. Artık stake’inizi kaybetmeden bu coin’leri blok zinciri ekosisteminde kullanmaya devam etmenin yeni bir yolu vardır. Dahası, bunu yaparken ödülleri almaya devam edebilirsiniz. Peki, bu süreç tam olarak nasıl işler?

Kısaca ifade edecek olursak, bu mekanizmaya “liquid staking” denir ve blok zincirlerinin güvenliğini sağlayarak ödüller kazanırken aynı fonları DeFi protokollerinde ve blok zinciri uygulamalarında kullanmanıza olanak tanır. Ancak bu tam olarak nedir ve süreç nasıl işler?

Liquid Staking Nedir?

Tıpkı yerel staking’de olduğu gibi liquid staking’de de kullanıcıların liquid staking platformundaki bir akıllı sözleşmede token’larını kilitlemeleri gerekir. Esas itibarıyla katılımcılar bu rezerve likidite sağlar.

Ancak en büyük fark bundan sonra gerçekleşir. Açıklamak gerekirse, liquid staking platformları stake edenlere stake’lerinin dekontuna benzer ayrı token’lar verir. Bu varlıklar Liquid Staking Token’ları (LST) veya Liquid Staking Türevleri (LSD) olarak adlandırılır ve başlangıçtaki varlığın değerine sabitlenir. Dekont niteliğindeki bu token’ların ilginç tarafı ise diğer herhangi bir blok zinciri token’ı gibi olmalarıdır. Evet, bunları gerçekten de DeFi protokollerinde ve blok zinciri uygulamalarında kullanabilirsiniz! Ancak bilmeniz gereken daha fazla şey var; hadi sürecin nasıl işlediğini birlikte keşfedelim.

Liquid Staking’de Süreç Nasıl İşler?

Kısaca ifade edecek olursak, liquid staking’in üç temel safhası vardır: Varlığın stake edilmesi, liquid staking token’larının (LST) verilmesi ve son olarak da stake etmenin durdurulması. Kulağa basit geliyor ve büyük ölçüde de öyledir. Şimdi stake edenlerin ekstra likidite elde etmesini sağlamak için bu süreçlerin birlikte nasıl işlediğine bir bakalım.

Stake Etme

İlk adım, yerel staking sürecini başlatmakla aynıdır: Kullanıcı, coin’lerini tercih ettiği platforma, yani bu durumda liquid staking platformuna gönderir. Ardından, platform token’ların meşru olup olmadığını doğrular ve onları bir akıllı sözleşmede saklar. Ancak bu noktada yöntemler farklılık gösterir. Açıklamak gerekirse, platform kullanıcıya başlangıçtaki varlıkları temsil eden LST’ler verir.

Peki stake edilen tüm bu varlıklara ne olur?

Kısaca ifade edecek olursak, Liquid staking platformu bu fonları yerel staking için kullanır. Yani fonlarınızı hisse ispatı blok zincirinin güvenliğini sağlamak için kullanır ve bunun karşılığında da ödül olarak yeni mint’lenen kriptolar alır. Bunun ardından platform, bu ödüllerin belirli kısımlarını o platformda varlık stake eden kullanıcılara düzenli aralıklarla dağıtır. Kullanıcılar da bu ödülleri daha fazla token (LST) olarak alır.

Bariz bir şekilde DeFi tutkunları için bu harika bir avantajdır, çünkü liquid staking yapanların hâlâ alım satım yapabileceği dekont niteliğindeki varlıklarının olduğu anlamına gelir. Üstelik başlangıçtaki yatırımlarına ek olarak küçük miktarda bir değer de alırlar. Bu, biraz pasif gelir elde etmenin basit bir yoludur.

LST’ler nedir?

Ne olduğunu bilmeniz gereken bir sonraki şey bu dekont niteliğindeki token’lardır. Daha önce de bahsettiğimiz gibi liquid token’lar, liquid staking token’ları (LST) veya liquid staking türevleri (LSD), esas itibarıyla stake edilen dijital varlığın sahibi olduğunuzu kanıtlayan blok zinciri dekontlarıdır. Dahası, bunların değeri ilk varlığın değerine sabitlenir. Diğer blok zinciri varlıkları gibi LST’ler de DeFi ekosisteminde her türlü amaca uygundur. Örneğin onları kullanarak alım satım yapabilir veya hatta bunları diğer kripto token’larıyla takas edebilirsiniz.

Aslına bakarsanız, LST’leri borç vermek için ve başka token’ları borç almak üzere teminat olarak bile kullanabilirsiniz. Bunlar esas itibarıyla token’laştırılmış varlıklardır ve birçok nedenden ötürü faydalı olabilir. Olasılık dâhilinde olan o kadar fazla kullanım alanı vardır ki bunların hepsini bu makalede ele almak imkânsızdır.

Ether’i temsil eden liquid staking token’ı stETH, LST için çok iyi bir örnektir. Bu, günümüzdeki en popüler token’lardan biridir ve çok sayıda DeFi protokolünde ve blok zinciri platformunda mevcuttur.

Stake Etmeyi Durdurma

Peki, bir kullanıcı coin’lerini geri almak istediğinde ne olur? İşte stake etmeyi durdurma süreci de bu noktada devreye girer. Bir kullanıcı coin’lerini stake etmeyi durdurmak istediğinde liquid staking token’larını (LST’ler) yakması gerekir. Bunun yapılabilmesi için platform genellikle kullanıcıdan token’ları belirli bir adrese göndermesini ister. Ardından da staking platformu, işlemi on-chain (zincir içinde) kontrol ederek varlıkların yakıldığını doğrular. İşlem geçerliyse kullanıcı, staking’i durdurulan coin’leri alır. Gerçekten bu kadar basittir. Ancak genellikle bunu yapmanın bir ücreti olur ve bu ücret her zaman düşük değildir.

Liquid Staking’in Avantajları

Artık liquid staking’in ne olduğunu öğrendiğinize göre şimdi de bazı avantajlarından bahsedelim. Aslında liquid staking platformlarını kullanmak için yüzlerce harika neden vardır.

Erişilebilirlik

Liquid staking’in önemli avantajlarından biri erişilebilirliktir. Varlıkları çözme dönemi yoktur, yani kullanıcılar stake etmeyi durdurduğunda stake ettiği varlıkları hemen geri alır. Daha net bir ifadeyle, çoğu staking platformunda stake ettiğiniz token’ları geri almak için günler veya haftalar boyunca beklemeniz gereken bir bağlama dönemi vardır.

Likidite

Liquid staking’in en büyük avantajı likiditedir; stake ettiğiniz token’ları diğer herhangi bir dijital varlık gibi kullanabilirsiniz. Yani token’larınızı hâlâ satabilir, takas edebilir veya hatta başka birine verebilirsiniz. Staking’de genellikle bu varlıklar bir akıllı sözleşmede kilitlenir, ancak liquid staking, dekont niteliğindeki token’ları (veya LST’leri) başka amaçlarla kullanmanıza olanak tanır ve böylece kullanıcıya likidiye sağlar; böyle bir şeyi kim istemez ki?

DeFi Birleştirilebilirliği

Liquid staking için kullanılan dekont niteliğindeki token’lar sadece satış amaçlı değildir, onları çok sayıda DeFi platformunda da kullanabilirsiniz. Bu, DeFi birleştirilebilirliği olarak bilinir. Örneğin diğer kripto kullanıcılarına LST’leri borç verebilir ve hatta LST’lerinizi teminat olarak kullanarak başka dijital varlıkları borç alabilirsiniz. Bu, stake edilen token’lar için daha önce mümkün olmayan kullanım alanlarını içeren koca bir dünyanın kapısını açar.

Ödüller

Liquid staking’in en büyük avantajlarından biri de daha fazla ödül kazanma olanağıdır. İlk olarak, sadece liquid staking için ödül alırsınız. Ardından, dekont niteliğindeki token’larınızı DeFi’da kullanabildiğiniz için daha fazla yatırım yapmadan ödüllerinizi artırmanız da mümkündür. Örneğin bir liquid staking platformunda 1 ETH stake ettiğinizi ve karşılığında LST aldığınızı varsayalım. İlk başta stake ettiğiniz token’lar için ödüller alırsınız, ama bu LST’leri başka staking platformlarında kullanıp daha fazla ödül kazanmanız da mümkündür. Bunu akıllıca yaparsanız aynı yatırım ile geleneksel finansta veya bankacılık hizmetlerinin sunduğu faizlerle elde edebileceğinizden çok daha fazla pasif gelir sağlayabilirsiniz.

Liquid Staking’in Dezavantajları

Elbette ki liquid staking tüm avantajlarının yanı sıra bazı dezavantajlara da sahiptir. Şimdi liquid staking platformlarını kullanırken söz konusu olan bazı riskleri inceleyelim.

Kötü Niyetli Kodlar

İlk olarak liquid staking, asıl varlıkların bir akıllı sözleşmeye gönderilmesini gerektirir. Ne yazık ki akıllı sözleşmelerdeki yazılım hataları fonları kötü niyetli kodlara karşı savunmasız bırakabileceğinden bu bir risk teşkil edebilir. Örneğin kötü amaçlı bir kişi sözleşme kodunda bir hata bulursa, bunu kolayca suistimal edip fonlara erişebilir.

Fiyat Volatilitesi

Liquid staking’de fiyat volatilitesi riski de vardır. Açıklamak gerekirse, LST’ler bir akıllı sözleşme kullanılarak bir varlığın fiyatına sabitlendiğinden, token için bir depeg (parite kaybı) riski söz konusudur. Bir varlığın paritesini kaybetmesi, artık temsil ettiği varlıkla aynı değere sahip olmadığı anlamına gelir. LST’leriniz temsil ettiği varlıklardan daha düşük bir değere sahip olursa farkında olmadan para kaybediyor olabilirsiniz.

Kesintiyle Cezalandırma

Liquid staking platformlarını kullandığınızda, bir hisse ispatı ağınının güvenliğini sağlamanın karşılığında alınan ödüllerden faydalanmak için yüksek miktarlarda paralar yatırmak zorunda kalmazsınız. Ancak bu süreçte platformun doğrulayıcılarının iyi davranışlar sergilemesine güvenirsiniz. Sistemi aldatmayı denerlerse hem onların stake’i hem de ödüllerden size düşen pay kesintiye uğrar.

Ücretler

Son olarak da liquid staking’de genelde, platformdan platforma değişiklik gösteren bir ücret ödemeniz gerekir. Her ne kadar liquid staking platformlarını kullanmanın birçok avantajı olsa da bu ücretler diğer staking türlerinde olduğundan genellikle daha yüksektir ve bu da kimileri için caydırıcı olabilir. Dolayısıyla, ödülleri biriktirmeye başlamadan önce alacağınız ödüllerin ödemek zorunda olacağınız ücretlerden fazla olup olmayacağını belirlemeniz gerekir.

Staking ve Liquid Staking: Farkları Nelerdir?

Artık liquid staking’in ne olduğunu bildiğinize göre şimdi de yerel veya geleneksel staking’den ne gibi farklarının olduğuna bakalım.

Açıklamak gerekirse, geleneksel staking bir blok zincirinin mutabakatında yer almak için belirli miktarda kriptonun kilitlenmesini gerektirir. Bu sadece hisse ispatı blok zincirlerinde mümkündür ve ağın güvenliğini de bu teminat sağlar. Esas itibarıyla, işlemleri doğrulayan katılımcıların gerektiği gibi davranmalarını sağlayan bir teşvik vardır. Bir doğrulayıcı kötü davranış sergilerse “stake”i kesintiye uğrar. Ancak bu stake’in gerçekten caydırıcı olacak kadar büyük bir miktarda olması gerekir. Buna ek olarak, bu varlıklar akıllı sözleşmede tamamen kilitlenir. Örneğin bir Ethereum doğrulayıcısı olmak için 32 ETH stake etmeniz gerekir. Bu, 32 ETH’nin tamamının akıllı sözleşmede kilitli kalması gerektiği anlamına gelir.

Diğer yandan liquid staking yaptığınızda ise stake’inizin karşılığında token’lar alırsınız. Ayrıca dilediğiniz kadar az veya çok miktarda stake edebilir ve bu sırada token’laştırılmış varlıklarınızı DeFi protokollerinde ve başka yerlerde kullanabilirsiniz. Bu havuzlu staking’e benzer, ancak ondan farklı olarak burada platformu kullanmanın karşılığında hemen aldığınız bir şey vardır.

Liquid Staking’e Nasıl Başlanır?

Liquid staking basittir, ama yeni başlayanlar için önerilmez. Ancak kripto alım satımı konusunda deneyiminiz varsa nereden başlamanız gerektiğini bilmek isteyebilirsiniz.

Neyse ki Ledger’ın ekosistemi aracılığıyla liquid staking’e katılmak mümkündür. Tek yapmanız gereken Ledger cihazınızı Ledger Live’a bağlayıp Keşfet sekmesine gitmektir. Burada Ledger’ın sağlayıcısı Stader’ı kullanmaya başlayabilirsiniz. Stader şu anda Polygon, Hedera, BNB, Near, Terra 2.0 ve Fantom’da liquid staking’i desteklemektedir. Bu da yeni LST’lerinizi kullanmak için aralarından seçim yapabileceğiniz çeşitli varlıklar ve DeFi protokollerinin olduğu anlamına gelir.

Liquid Staking Sırasında Güvende Kalma

Elbette stake ederken varlıklarınızın güvende olduğundan emin olmak istersiniz. Ledger’ın güvenlik modeli sayesinde varlıklarınızın kontrolünün sizde kaldığından emin olabilirsiniz. Buna ek olarak, olabildiğince bilinçli kararlar aldığınızdan emin olmak için tüm Ledger ekosistemini kullanabilirsiniz.

İster liquid staking’e başlamaya karar verin ister daha geleneksel bir staking yöntemini tercih edin, Ledger ekosistemi kripto dünyasında güvenle hareket etmek için ihtiyaç duyduğunuz güvenliği size sağlar. Bu size karmaşık gelebilir, ancak doğru araçlarla kripto stake edebilir, ödüller kazanabilir ve hisse ispatı blok zincirlerinin güvenliğinin sağlanmasına aktif bir şekilde katılabilirsiniz. Ledger doğrudan Ledger Live üzerinden birçok kripto stake etme seçeneği sunar. Kendi başınıza bir doğrulayıcı olmaktan bir doğrulayıcıyı fonlamaya veya bu makalede açıklandığı şekilde liquid staking’e katılmaya kadar tüm staking süreçlerinizde Ledger ekosistemi size mümkün olan en iyi güvenliği sunabilir.

Nasıl kripto stake etmeye karar verirseniz verin, Ledger kendiniz için en doğru seçimi yapmanız için sizi destekleyebilir, çünkü blok zincirinde bireysel kontrol tam olarak budur.