Harcanmamış İşlem Çıktısının (UTXO) Anlamı
Harcanmamış İşlem Çıktısı (UTXO) Nedir?
Harcanmamış İşlem Çıktısı veya kısaca UTXO, bir işlemde kullanılmayan veya kalan kripto para birimidir. Her kripto işlemi bir girdi ve bir çıktıdan oluşur. Gerçekleştirilen her işlemde, girdi silinir ve çıktı oluşturulur. Geride kalan ve hemen harcanmayan herhangi bir çıktı, daha sonra yeni bir işlemde harcanabilecek bir Harcanmamış İşlem Çıktısıdır.
UTXO’lar, tüm tutarı kullanmanızın ve kalan bakiyeyi para üstü olarak almanızın gerektiği nakit işlemlere benzer bir şekilde işlev görür. Örneğin, 20 dolar ücretinde bir kitap satın almak isterken cebinizde yalnızca 50 dolarlık bir banknot varsa, 50 dolarlık banknotu kullanmanız ve para üstü olarak 30 dolar geri almanız gerekir. Benzer şekilde, kripto para dünyasında da bir UTXO’dan kısmen belirli bir miktar gönderemezsiniz.
Örneğin Mehmet, birine (bu kişi Ayşe olsun) 2 BTC göndermek istiyor ancak cüzdanında sadece 5 BTC değerinde bir UTXO var. Tüm UTXO’yu Ayşe’ye göndermeli ve ardından kalan 3 BTC’yi yeni, daha küçük bir UTXO’da “para üstü” olarak almalıdır. Bu işlem blok zinciri protokolü tarafından gerçekleştirilir ve para üstünü iade etmesi için alıcıya güvenilmesini gerektirmez.
Blok zinciri ağında, işlem şunları yaratacaktır:
- 2 BTC – Ayşe’ye gönderilir.
- 2,99 BTC – Mehmet’e geri verilir.
- 0,01 BTC – İşlemin gerçekleştirilmesi için alınan madenci ücretidir.
UTXO Neden Önemlidir?
UTXO modeli, belirli bir ağdaki token arzını izlemenin yanı sıra işlem doğrulama sürecinin de önemli bir parçasıdır. İşlem, sahibi doğrulanmadan gerçekleştirilemez ve bu da dolandırıcılıkların ve sahteciliklerin önlenmesini sağlar. Her UTXO işlemi kişisel bir dijital imza ile bağlantılıdır. İşlem sahibi, UTXO’yu yeni bir işlemin girdisi olarak kullanırken, UTXO’nun mülkiyetini doğrulamak için bu imzayı sağlaması gerekir.
UTXO ve Hesap Bakiyesi Modeli Arasındaki Fark
UTXO ve Hesap Bakiyesi Modelleri, fonları ve işlemleri izlemenin iki farklı yoludur; Bitcoin UTXO’yu kullanırken Ethereum ise Hesap Bakiyesi Modelini kullanır.
Bitcoin, bir işlemin farklı kısımlara (girdilere ve çıktılara) bölündüğü UTXO blok zinciri modelini temel alır. Kullanıcının cüzdan bakiyesi, tüm UTXO işlemlerini takip eder.
Ethereum, Hesap/Bakiye modelini temel alır. Bu model, hesap bakiyesinin yeterince büyük veya en azından harcanacak işlem tutarını karşılayacak miktarda olmasını sağlar.
Genel olarak çoğu geliştirici UTXO modelinin daha güvenli olduğunu düşünür ve bu model, büyük veri blokları için daha fazla depolama alanı gerektiren Hesap/Bakiye modeline kıyasla daha az depolama alanı gerektirir.